نوپدید

دکتر “امجد ثاقب“ یکی از افراد پاکستانی است که با توجه‌ به کشور خود و همه دغدغه‌هایی که در ذهن داشت یک ایده “نوآوری اجتماعی“ را در سال ۲۰۰۱ بر اساس اصول اسلامی طراحی و پیاده‌سازی کرد. این ایده دقیقا از آن نقطه شروع شد که او قصد داشت فقر و بی‌پولی را در کشور “پاکستان“ کاهش دهد، به همین دلیل به سراغ “نوآوری اسلامی“ در ساز و کارهای وام و قرض رفت. 

“امجد ثاقب“ به سراغ ریشه‌های پیمان اخوت بین “انصار“ و “مهاجرین“ که در صدر اسلام سابقه داشت رفت و می‌خواست همان کاری را انجام دهد که “انصار” در حق “مهاجرین“ انجام دادند و به زندگی آن‌ها کمک کردند و بر همین اساس نام مؤسسه را “اخوت“ گذاشت. فلسفه خلق این راه‌حل از سمت “ثاقب“ این بود که یک سیستم “قرض‌الحسنه“ بسازد و بر اساس این صندوق مالی به افراد نیازمند وام بدهد. 

ایده اصلی این “نوآوری اجتماعی“ حول یک خرده‌سرمایه‌گذاری “قرض‌الحسنه“ بود که “ربا“ در آن وجود نداشته و همه‌ی افراد از آزادی، رشد و توسعه برخوردار باشند و بتوانند مسیر زندگی خود را ادامه دهند. همه‌ی فعالیت‌ها به همین بخش خاتمه نیافت؛ بلکه دکتر “امجد ثاقب“ به دنبال پایداری اقتصادی در سیستم مالی نیازمندان پاکستانی بود. علاوه بر ایده “قرض‌الحسنه“ که ایده مرکزی وی بود، دکتر “ثاقب“ یک رویکرد اجتماع‌محور داشت. او در فکر ایجاد اجتماعی بود که مسئولیت‌پذیری در جامعه را افزایش دهد و همچنین از این طریق یک رویکرد و انگیزه جدی برای حل مشکلات و مسائل اجتماع فقیرنشین پاکستانی برقرار کند. از دیگر راهبردهای او این بود که دسترسی به آموزش را ایجاد کند تا همه از خدمات آموزش بهره‌مند شوند. این‌گونه به دانش‌آموزان و دانشجویان مستعد و نیازمند بورس تحصیلی تعلق می‌گیرد و مالیات و مخارج عمده را از محل صندوق تأمین می‌کنند. همچنین دانشجویان و مهارت‌آموزان می‌توانند از محل صندوق تأمین مالی و از این محل به‌منظور یادگیری، کارآفرینی و اشتغال‌زایی استفاده کنند. مجموعه‌ی “اخوت“ خود متولی این است که علاوه بر وام، مهارت‌های موردنیاز برای راه‌اندازی کسب‌وکار را آموزش دهد. 

علاوه بر آنها دکتر “ثاقب“ هزاران بانک لباس، وسایل منزل، اسباب‌بازی، کتاب و شبیه اینها را در مجموعه “اخوت” جمع‌آوری می‌کند و به دست فقرا و نیازمندان می‌رساند. یکی از ریز خلاقیت‌های این بخش به‌کارگیری افراد نیازمند حمایت نظیر توان‌یابان می‌باشد. آنچه تاکنون از فعالیت‌های “اخوت“ ذکر شد تابع یک سیاست مهم است؛ این سیاست این‌گونه است که محل برگزاری همه‌ی فعالیت‌های چرخه مکان‌های مذهبی نظیر مساجد است. 

ایده‌های دکتر “ثاقب“ با این هدف طراحی شده بودند که بتواند پایداری اقتصادی را ایجاد کند. پایداری اقتصادی در نظر دکتر ثاقب به این معناست که هدف – یعنی درآمدزایی – را نه به‌صورت مقطعی و منقطع بلکه به‌صورت مستمر و مداوم و پویا بتوان ایجاد کرد. تشکیل یک شبکه انسانی، قرض‌الحسنه و آموزش رایگان همه از مواردی بودند که تصمیم به پایداری اقتصادی را تقویت می‌کردند. از دیگر اهداف ایده‌های دکتر ثاقب این بود که یک همبستگی را به‌صورت داوطلبانه ایجاد کند. این ایده‌ها موجب شده بود به بیش از ۳ میلیون خانواده در “پاکستان“ کمک کند. 

آنچه دکتر ثاقب در کشور پاکستان انجام داده بود مجموعه فعالیتی بود که به‌وسیله سرنخ‌هایی به یکدیگر وصل شده و باعث شده بود که صرفاً یک ایده تک‌بعدی نباشد و یک نوآوری اجتماعی چندبعدی را خلق کند. دکتر ثاقب پایداری اقتصادی را در کنار مفاهیم اسلامی مقبول کشور خود یعنی صدقه و قرض‌الحسنه قرارداد و از این طریق به دنبال ایجاد یک همبستگی و حل مسائل اجتماعی بود. نوآوری اجتماعی گاهی فقط یک راه‌حل نوآورانه نیست؛ بلکه چیدمان خلاقانه هم می‌تواند یک نوآوری اجتماعی اثربخش را رقم بزند.